Projekt zmiany ustawy odległościowej opublikowany na stronie RCL

Large view on the windmills on the yellow rape field

W ubiegłym tygodniu na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowana została najnowsza wersja projektu ustawy o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ta, potocznie zwana ustawą odległościową, zahamowała całkowicie  rozwój energetyki wiatrowej w Polsce ale także istotnie ograniczyła możliwości budowy budynków mieszkalnych w wielu gminach zlokalizowanych w zasięgu 10-krotności wysokości istniejących i planowanych elektrowni wiatrowych. Celem nowelizacji jest stworzenie przepisów umożliwiających z jednej strony budowę nowoczesnych turbin wiatrowych, a z drugiej zniesienie restrykcji dla zabudowy mieszkaniowej na obszarach zlokalizowanych poza faktycznym oddziaływaniem elektrowni wiatrowych. Projekt zmiany ustawy został przekazany do konsultacji publicznych w maju ubiegłego roku. W wyznaczonym terminie złożonych zostało ponad 300 uwag. Pod koniec ubiegłego miesiąca na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się wykaz uwag wraz z propozycją ich rozpatrzenia.

Ważna zmiana dla projektów greenfield

Braliśmy czynny udział w tych konsultacjach, składając szereg uwag. Na zlecenie Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej przygotowaliśmy również opinię urbanistyczną do tego projektu. Wówczas pozytywnie oceniliśmy kierunek zmian, wskazując jednocześnie na konieczność korekty lub doprecyzowania niektórych zapisów. Z dużym zadowoleniem przyjęliśmy informację o uwzględnieniu części ze złożonych przez nas uwag w najnowszym projekcie zmiany ustawy. Szczególnie dotyczy to uwagi odnoszącej się do wydłużenia terminu zawieszenia wydawania decyzji o warunkach zabudowy. Dlaczego tak ważne jest uwzględnienie tej uwagi?

Obowiązująca ustawa odległościowa, a także projekt jej zmiany zakłada, że przy ustalaniu lokalizacji elektrowni wiatrowych należy uwzględniać odległość od wydanych decyzji o warunkach zabudowy na budowę budynków mieszkalnych lub budynków o funkcji mieszanej, w skład której wchodzi funkcja mieszkaniowa. Takie decyzje wydawane są na obszarach, na których nie obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Mogą być one również wydawane w trakcie procedury sporządzania takiego planu. Obowiązujące przepisy co prawda zakładają możliwość zawieszenia postępowania o wydanie warunków zabudowy, ale jedynie na 9 miesięcy. W takim czasie można uchwalić plan miejscowy, przy założeniu, że procedura przebiegnie bez konieczności powtarzania któregoś z etapów, co przy większych i bardziej złożonych projektach zdarza się niezwykle rzadko. Zupełnie należy odrzucić taką możliwości w przypadku planu miejscowego przewidującego lokalizację elektrowni wiatrowych. Nowelizacja ustawy odległościowej zakłada bowiem dla tego typu planów rozszerzone konsultacje społeczne i wydłużenie niemal wszystkich terminów przewidzianych w procedurze. Konieczność uwzględniania odległości od wydanych warunków zabudowy przy jednoczesnym braku możliwości skutecznego zawieszenia ich wydawania na obszarze, na którym toczy się aktualnie procedura sporządzenia planu miejscowego pod lokalizację elektrowni wiatrowych stanowi poważne zagrożenie dla możliwości uchwalenia takiego planu. W związku z tym postulowaliśmy o całkowite zawieszenie wydawania warunków zabudowy dla budynków z funkcją mieszkaniową na obszarze, na którym rada gminy przystąpiła do sporządzenia planu pod turbiny wiatrowe lub o wydłużenie terminu zawieszenia z 9 miesięcy do 18 miesięcy z możliwością wydłużenia o dodatkowe 6 miesięcy jeżeli plan będzie wówczas na etapie wyłożenia do publicznego wglądu. Pierwsza propozycja została odrzucona jako zbyt restrykcyjna. W moim odczuciu taka nie jest, ponieważ elektrownie wiatrowe mają być lokalizowane na obszarach rolnych oddalonych min. 500m od zabudowy, a więc tam, gdzie zabudowa mieszkaniowa rozwijać się nie powinna. Chaotyczne rozlewanie się zabudowy jest jednym z większych problemów zagospodarowania przestrzeni w Polsce. Uporządkowanie tego stanu rzeczy poprzez ograniczenie możliwości wydawania warunków zabudowy na otwartych terenach rolnych miałoby niewątpliwie pozytywny skutek dla przestrzeni. Na szczęście druga z propozycji została uwzględniona. Co ciekawe i bardzo pozytywne ma ona dotyczyć wszystkich planów miejscowych, nie tylko tych wiatrakowych.

Definicja, której brakowało

Postulowaliśmy również o wprowadzenie definicji „budynku o funkcji mieszanej, w skład której wchodzi funkcja mieszkaniowa”. Skoro ustawa określa zasady wzajemnej lokalizacji elektrowni wiatrowych oraz budynków mieszkalnych i budynków o funkcji mieszanej, w skład której wchodzi funkcja mieszkaniowa, to dobrze byłoby wiedzieć o jakich budynkach jest mowa. Jest to istotne zarówno przy tworzeniu planów miejscowych pod energetykę wiatrową ale także przy planach dla miejscowości zlokalizowanych wokół farm wiatrowych. Bardzo często na terenach zabudowy usługowej czy też produkcyjnej dopuszczone są lokale mieszkalne dla właścicieli danego przedsiębiorstwa czy nieruchomości. Dzieje się tak np. w wielu miejscowościach turystycznych. Sama funkcja usługowa czy produkcyjna nie podlega restrykcjom ustawy. Niejednokrotnie przedsiębiorstwo zlokalizowane na terenie produkcyjnym generuje większe oddziaływanie niż praca elektrowni wiatrowej zlokalizowanej w sąsiedztwie. Brak ww. definicji oznaczałby, że budynek usługowy czy produkcyjny z lokalem mieszkalnym również podlegałby omawianym przepisom. Autorzy projektu uwzględniając tę uwagę zdecydował się wprowadzić definicję, zgodnie z którą jest to budynek przeznaczony na stały pobyt ludzi, w którym funkcja mieszkalna stanowi ponad połowę jego powierzchni użytkowej. Uważam, że ta definicja wymaga modyfikacji poprzez zastąpienie pojęcia „funkcja mieszkalna” pojęciem „lokal lub lokale mieszkalne”. Do rozważenia pozostaje również kwestia odniesienia się do powierzchni zabudowy danego terenu, ponieważ zdarza się, że na terenach produkcyjnych mamy do czynienia z odrębnym budynkiem mieszkalnym zlokalizowanym na terenie zakładu.

Okrojony skład osobowy podczas dyskusji publicznych

Przekazany do publicznych konsultacji projekt zmiany ustawy odległościowej zakładał, że w dyskusjach publicznych organizowanych w ramach procedury sporządzenia planu miejscowego będą uczestniczyły obowiązkowo określone osoby. Byli wśród nich m.in. wójt/burmistrz/prezydent, przewodniczący rady gminy, przedstawiciel gminnej komisji urbanistyczno – architektonicznej, przedstawiciel inwestora oraz przedstawiciel RDOŚ. Zgłosiliśmy kilka uwag do procedury planistycznej wskazując m.in. na to, że tak szeroki obowiązkowy skład na dyskusjach może doprowadzić do paraliżu procedury planistycznej jak również do paraliżu działalności regionalnej dyrekcji ochrony środowiska, która nie cierpi na brak zadań. W rezultacie skład osobowy został okrojony o przedstawiciela RDOŚ oraz przewodniczącego (lub wiceprzewodniczącego) rady gminy, co akurat uważam, za złe, bo moim zdaniem radni, którzy głosują za danym projektem powinni uczestniczyć w dyskusjach publicznych.

Brak konieczności uwzględniania prognoz wykonywanych dawno temu

W poprzednim projekcie zmiany ustawy była mowa o odległości 500 m oraz o zasięgu oddziaływania elektrowni wiatrowej wynikającej z prognozy. Zapis ten był bardzo nieprecyzyjny, a poza tym odnosił się do prognoz akustycznych wykonywanych nierzadko kilka lub nawet kilkanaście lat temu dla turbin, które dzisiaj mogą być już nawet nieprodukowane. Wykonując plany miejscowe wokół istniejących lub projektowanych elektrowni wiatrowych przekonaliśmy się nie raz, że nie jest łatwo uzyskać takie dane. Szczególnie jeżeli mówimy o projektach rozwijanych kilkanaście lat temu. Przepis ten nastręczałby wiele problemów. Oczywiście jego brak nie oznacza, że nie trzeba będzie brać pod uwagę oddziaływania akustycznego przy tworzeniu planów miejscowych. Przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym mówią wprost, że w takim planie pod elektrownie wiatrowe jest konieczne wyznaczenie stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu. Oznacza to tyle, że planem miejscowym powinien być objęty obszar nie tylko w zasięgu izofony 45dB jak to najczęściej bywało, ale również w zasięgu izofony 40dB. Ma to również niebagatelne znaczenie dla inwestora, ponieważ taki plan powinien jednoznacznie definiować poziomy ochrony akustycznej wokół planowanych turbin. Pozostawienie izofony 40dB poza granicami planu może wpłynąć negatywnie na przyszłe możliwości realizacji i funkcjonowania projektu.

Odniesienie się do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

To czego zabrakło w poprzedniej wersji projektu to odniesienie się do studium. W aktualnej wersji autorzy wskazali, że w studium wyznacza się obszary lokalizacji, bez określania stref ochronnych. Niemniej jednak przy uchwalaniu planu miejscowego będzie konieczność zamknięcia się ze strefami ochronnymi w granicach obszarów lokalizacji, o których mowa w studium. Wynika to zapewne z faktu, że na etapie studium nie będzie podejmowana decyzja o zejściu z zasady 10xH.

Podsumowanie

Zmiany w projekcie pod kątem sporządzania planów miejscowych dla elektrowni wiatrowych oceniam na plus. Bezwzględnie kluczowa zmiana to ta dotycząca warunków zabudowy i mam nadzieję, że zostanie ona utrzymana w ostatecznej wersji ustawy. Na pewno należy nastawić się na wymagającą procedurę planistyczną. Dodatkowe konsultacje, wydłużone terminy proceduralne i konieczność opiniowania projektu z gminami w zasięgu 10xH skomplikują i wydłużą cały proces. Poprzednia wersja ustawy sprawiała wrażenie szytej wyłącznie pod dokończenie projektów z obowiązującym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Obecna wersja daje szansę zupełnie nowym projektom lub takim, które będą wymagały zmiany miejscowego planu. Należy oczekiwać, że tych będzie najwięcej, ponieważ plany sporządzane kilka, kilkanaście lat temu bardzo rzadko ustalały maksymalne wysokości powyżej 200m, a dzisiejsza technologia takich wysokości potrzebuje. Tak czy inaczej, nie możemy się doczekać wejścia w życie nowych przepisów i rozpoczęcia prac nad planami miejscowymi dla energetyki wiatrowej. Mamy nadzieję, że ostateczny kształt ustawy będzie przynajmniej taki jak ten opublikowany kilka dni temu.

Z aktualnym projektem można się zapoznać tutaj:

https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12359600/katalog/12878094#12878094

Z tabelą uwag i propozycją rozpatrzenia można się zapoznać tutaj:

https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12346353/katalog/12785197